2024ની ચૂંટણીમાં આંબેડકરવાદની કસોટી થશે

લોકસભાની ચૂંટણી ખૂબ નજીક છે. શાસક પક્ષ એટલે કે નરેન્દ્ર મોદીની યોજનાઓ માટે આ ચૂંટણી ખૂબ જ ખાસ છે. જ્યારે વિપક્ષ માટે 'કરો યા મરો' જેવી સ્થિતિ છે. કન્યાકુમારીથી કાશ્મીર સુધી પાંચ મહિના (7 સપ્ટેમ્બર, 2022 થી 26 જાન્યુઆરી, 2023) સુધી પગપાળા ચાલીને રાહુલ ગાંધીએ 4000 કિલોમીટરની ભારત જોડો યાત્રા કરી. આ યાત્રાથી સર્જાયેલા વાતાવરણમાં વિપક્ષી દળો એક થવા લાગ્યા. વિપક્ષની પહેલી બેઠક મે 2023માં પટનામાં થઈ હતી. એ પછી બેંગ્લોર, મુંબઈ અને દિલ્હીમાં ભારતનું જોડાણ થયું. પરંતુ જાન્યુઆરી 2024 સુધીમાં રાજકીય મહત્વાકાંક્ષાઓ અને અંગત હિતો ટકરાવા લાગ્યા. મહાગઠબંધનની શરૂઆત કરનાર નીતિશ કુમાર હવે ફરી નરેન્દ્ર મોદીના પક્ષમાં જોડાયા છે. નિઃશંકપણે, ઈન્ડિયા ગઠબંધને વિપક્ષો માટે એક મજબૂત નૅરેટિવ બનાવ્યો હતો. પરંતુ નીતીશ કુમારે પક્ષ બદલતા જ ગોદી મીડિયા તેને દિવસ-રાત નબળું કહીને તોડી પાડવામાં વ્યસ્ત છે. સવાલ એ છે કે શું આ ચૂંટણી મીડિયાના નેરેટિવ પર લડવામાં આવશે?

વાસ્તવિકતા એ છે કે વિપક્ષી એકતામાં તિરાડ હોવા છતાં મોદી માટે આ ચૂંટણી જરા પણ સરળ નથી. આ જ કારણ છે કે ભાજપ તેના જૂના અને નવા તમામ સાથીઓને પોતાની સાથે લાવવામાં વ્યસ્ત છે. દેશના દલિતો અને વંચિતોના અસ્તિત્વની લડાઈમાં આ ચૂંટણી સૌથી મોટી ચૂંટણી બનવા જઈ રહી છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, 2024ની ચૂંટણી નક્કી કરશે કે દલિતો અને વંચિતોનું ભવિષ્ય સુરક્ષિત રહેશે કે નહીં. ડૉ. આંબેડકર આ પડકારને છેક 1940માં જ સમજી ગયા હતા. તેમણે તેમના પુસ્તક 'પાકિસ્તાનઃ ધ પાર્ટીશન ઓફ ઈન્ડિયા'માં સ્પષ્ટ લખ્યું હતું કે જો હિન્દુ રાષ્ટ્ર બનશે તો કરોડો દલિતો માટે તે મોટી આફત સાબિત થશે. આથી કોઈપણ ભોગે આને રોકવું જોઈએ. તેમણે એમ પણ ઉમેર્યું હતું કે હિંદુ રાષ્ટ્ર બ્રિટિશ શાસન કરતાં વધુ ક્રૂર હશે. આજે એક તરફ તમામ બાબાઓ અને હિંદુત્વવાદી સંગઠનો ભારતને હિંદુ રાષ્ટ્ર બનાવવાની ઘોષણા કરી રહ્યા છે, તો બીજી તરફ ડો. આંબેડકર દ્વારા બનાવેલા બંધારણને સરકાર ધીરે ધીરે કોતરી ખાવામાં આવી રહ્યું છે. ભાજપના કેટલાક નેતાઓ અને વડાપ્રધાનની આર્થિક સલાહકાર પરિષદના અધ્યક્ષ બિબેક દેબરોયે બંધારણ બદલવાની વાત કરી છે. સંઘના વડા મોહન ભાગવત પણ વર્ષોથી આ જ વાત કરે છે. કર્ણાટક ભાજપના સાંસદ અનંત હેગડેએ તો જાહેરમાં કહ્યું કે ભાજપને 400 પ્લસ સીટો આપો અમે બંધારણ બદલી દઈશું.

ગાંધી, નેહરુ અને આંબેડકરના સમયથી અત્યાર સુધી હિંદુત્વવાદીઓના ઈરાદા જગજાહેર છે. હિંદુત્વના ધ્વજવાહક સાવરકરે આઝાદીની ચળવળમાં અંગ્રેજોને ખુલ્લેઆમ ટેકો આપ્યો હતો. એ પણ ધ્યાનમાં રાખવું જોઈએ કે સ્વતંત્રતા અને ડૉ. આંબેડકર દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવેલું દેશનું નવું બંધારણ હિન્દુત્વવાદી લોકોને જરાય ગમતું નથી. તેથી, વિભાજન સમયે, તેઓ હિંદુઓ અને શીખોને ખાસ કરીને પાકિસ્તાનથી આવતા લોકોને, સાંપ્રદાયિક ઉન્માદ પેદા કરવા માટે ઉશ્કેરવામાં રોકાયેલા હતા. ગાંધીજીની હત્યા પણ આ ષડયંત્રનો એક ભાગ હતી. પરંતુ એ પછી હિન્દુત્વવાદી લોકો લાંબા સમય સુધી હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયા.

પરંતુ હિન્દુત્વવાદી લોકો જુઠ્ઠાણા અને છેતરપિંડી દ્વારા પોતાને સ્થાપિત કરવાનો પ્રયાસ કરતા રહ્યા. પોતાની વાસ્તવિકતા છુપાવીને તેઓ ધર્મના નામે દલિતો, પછાત વર્ગો અને આદિવાસીઓમાં ઘૂસણખોરી કરતા રહ્યા. 1990ના દાયકામાં તેમને પ્રથમ વખત સફળતા મળી હતી. મંદિર ચળવળના ઉદય છતાં તેઓ લઘુમતીમાં રહ્યા. પરંતુ 2014માં કોર્પોરેટ રથ પર સવાર થઈને નરેન્દ્ર મોદી સંપૂર્ણ બહુમતી સાથે કેન્દ્રમાં સત્તા પર આવ્યા એ પછી RSSએ પોતાનો એજન્ડા લાગુ કરવાનું શરૂ કર્યું. પ્રથમ પાંચ વર્ષમાં ખાસ કરીને મુસ્લિમ લઘુમતીઓના અધિકારો કચડવામાં આવ્યા હતા. તેમની સામે ખુલ્લેઆમ નફરત અને હિંસા થઈ હતી. બીજા કાર્યકાળમાં મોદી સંઘના વાસ્તવિક એજન્ડા તરફ આગળ વધ્યા. દલિતો, પછાત લોકો અને આદિવાસીઓના અધિકારો અને તકો કચડી નાખવામાં આવી. જ્ઞાતિ વ્યવસ્થાના સ્ક્રૂ ટાઈટ થવા લાગ્યા અને હિંદુ રાષ્ટ્ર બનાવવાની જાહેરાતો થવા લાગી. દલિતો, શોષિતો, વંચિતોને સદીઓની ગુલામીમાંથી મુક્ત કરાવનાર બંધારણને હટાવવાની વાત થઈ. મનુસ્મૃતિ, ગીતા અને રામચરિત માનસનો મહિમા થવા લાગ્યો. દેખીતી રીતે, આ ધાર્મિક ગ્રંથો દ્વારા વર્ણ અને જાતિ વ્યવસ્થાને યોગ્ય ઠેરવવાનું ષડયંત્ર રચવામાં આવી રહ્યું છે.

નોંધનીય છે કે ડૉ.આંબેડકરે દલિતો, શુદ્રો અને મહિલાઓની ગુલામી માટે ધાર્મિક ગ્રંથોને સૌથી મોટા જવાબદાર માનતા હતા, કારણ કે તેમના દ્વારા તે વ્યવસ્થાને દૈવી કાયદો બનાવવામાં આવ્યો હતો. એટલા માટે તેમણે કહ્યું હતું કે ધાર્મિક ગ્રંથોને વિસ્ફોટકોથી ઉડાવી દેવા જોઈએ.

છેલ્લા દાયકામાં દલિતોએ હિંદુત્વનો ક્રૂર ચહેરો જોયો. જૂન 2016ના ઉનાકાંડમાં દલિત યુવાનોને નગ્ન કરીને જાહેરમાં માર મારવામાં આવ્યો અને હાથરસમાં (સપ્ટેમ્બર, 2020) દલિત દીકરી પર બળાત્કાર જેવી ઘટનાઓ એ હકીકતની સાક્ષી છે કે ડૉ. આંબેડકરની આશંકા ખોટી નહોતી. દલિત અત્યાચારની ઘટનાઓ પહેલા પણ બનતી રહી છે પરંતુ આ 10 વર્ષમાં મોટો બદલાવ આવ્યો છે. હવે હિંદુત્વવાદી સંગઠનો દમનકારીઓને સાથ આપે છે. સરકાર ગુનેગારોને રક્ષણ આપવાનું શરૂ કરે છે. હાથરસમાં બળાત્કારીઓના સમર્થનમાં એક સંપૂર્ણ સરઘસ કાઢવામાં આવ્યું હતું, જેમાં ભગવા ધ્વજ લહેરાવવામાં આવ્યા હતા અને જયશ્રી રામના નારા લગાવવામાં આવ્યા હતા. આવી ઘટનાઓનું સતત પુનરાવર્તન થઈ રહ્યું છે. હિન્દુત્વના લોકોના આ નારાઓમાં અન્યાય અને અત્યાચારની બૂમો ગુંજી રહી છે.

તમને જણાવી દઈએ કે 2025 એ આરએસએસનું શતાબ્દી વર્ષ છે. સો વર્ષ પહેલા સંઘ પોતાનું હિન્દુ રાષ્ટ્રનું સપનું પૂરું કરવા માંગે છે. નરેન્દ્ર મોદી સંઘના પ્રચારક રહ્યા છે. તેઓ ગુરુ દક્ષિણામાં સંઘને હિન્દુ રાષ્ટ્ર સોંપવા માંગે છે. નવી સંસદમાં સેંગોલની સ્થાપનાથી લઈને રામ મંદિરના ઉદ્ઘાટન સુધી સમગ્ર દેશને ભગવો બનાવીને હિન્દુ રાષ્ટ્રની પૃષ્ઠભૂમિ તૈયાર કરવામાં આવી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ થાય છે કે શું ડૉ.આંબેડકરનો પડકાર પરાસ્ત થશે? કે પછી દલિત-વંચિત સમાજ આ ચૂંટણીમાં હિંદુત્વવાદી તાકાતોનો બહાદુરીથી મુકાબલો કરશે?

(મૂળ લેખ પ્રો. રવિકાંત દ્વારા ફોરવર્ડ પ્રેસમાં લખવામાં આવ્યો હતો, જેનો આ ગુજરાતી અનુવાદ છે.)

આગળ વાંચોઃ RSS અને આંબેડકર બે વિરોધી ધ્રુવ છે છતાં કેમ સંઘ બાબા સાહેબના વખાણ કરે છે?