દલિતો-મુસ્લિમ ના સહારે કોંગ્રેસ વાપસીની તૈયારીઓ કરી રહી છે

લોકસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપે અક કી બાર 400 પારનો નારો આપ્યો હતો, પરંતુ તે પોતાના બળે સ્પષ્ટ બહુમતી પણ મેળવી શક્યો નહોતો. ખાસ કરીને દેશનું બંધારણ ખતરામાં હોવાનો અને ભાજપ ફરી સત્તામાં આવશે તો દેશનું બંધારણ બદલી નાખશે તે વિચાર દેશના બહુજન સમાજના મનમાં બેસી ગયો. તેના કારણે ભાજપ ફરી ગઠબંધનના સહારે આવી પડ્યો હતો.

બીજી તરફ દિલ્હીમાં કૉંગ્રેસ અને આપ વચ્ચેનું ગઠબંધન તૂટી ગયું છે. જ્યારે આમ આદમી પાર્ટી અને કોંગ્રેસ વચ્ચે લોકસભાની ચૂંટણી એકસાથે લડવાની સમજૂતી થઈ ત્યારે ભાજપે તેને 'મજબૂરી'ની સમજૂતી ગણાવી હતી. ભાજપે આરોપ લગાવ્યો કે, આમ આદમી પાર્ટી અને કોંગ્રેસ માત્ર ભાજપને રોકવા માટે એકસાથે આવી રહ્યા છે, જ્યારે તેમની વચ્ચે કોઈપણ પ્રકારનું સંકલન નથી. પાર્ટીએ એવી પણ શક્યતા વ્યક્ત કરી હતી કે ચૂંટણી બાદ આ ગઠબંધન તૂટી જશે અને બંને પક્ષો એકબીજા પર આક્ષેપો અને વળતા આક્ષેપો કરશે.

ભાજપનો આરોપ હવે એકદમ સાચો સાબિત થયો છે. આમ આદમી પાર્ટી અને કોંગ્રેસનું ગઠબંધન તૂટી ગયું છે અને બંને પાર્ટીઓએ દિલ્હી વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં અલગથી લડવાની જાહેરાત કરી છે. કોંગ્રેસના ત્રણેય લોકસભા ઉમેદવારો ઉદિત રાજ, જેપી અગ્રવાલ અને કન્હૈયા કુમારે કોંગ્રેસ ફેક્ટ ફાઈન્ડિંગ કમિટિ સમક્ષ સ્વીકાર્યું છે કે ચૂંટણી દરમિયાન આમ આદમી પાર્ટીના નેતાઓ અને કાર્યકરોએ તેમને સમર્થન આપ્યું ન હતું, જેના કારણે તેમને કારમી હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. ત્યાર બાદ લોકસભા ચૂંટણીમાં જ્યારે કોંગ્રેસે એકલા હાથે ચૂંટણી લડવાનું નક્કી કર્યું હતું ત્યારે તેનું પ્રદર્શન ઘણું સારું હતું.

લોકસભા ચૂંટણીમાં હારની સમીક્ષા કરવા માટે કોંગ્રેસે તેના નેતાઓ પીએલ પુનિયા, રજની પાટિલ અને દિલ્હી પ્રદેશ કોંગ્રેસના કાર્યકારી અધ્યક્ષ દેવેન્દ્ર યાદવના નેતૃત્વમાં એક સમિતિની રચના કરી હતી. ત્રણેય લોકસભા ઉમેદવારો સાથે વાત કર્યા બાદ આ સમિતિએ પોતાનો રિપોર્ટ પાર્ટીના કેન્દ્રીય નેતૃત્વને સોંપી દીધો છે. 

આ પણ વાંચોઃ કોંગ્રેસ 100 બેઠકો જીતી શકી નથી, છતાં તેના ચહેરા પર જીતની ચમક કેમ છે?

આ રિપોર્ટમાં ત્રણેય ઉમેદવારોએ દાવો કર્યો છે કે આમ આદમી પાર્ટીના નેતાઓ અને કાર્યકરોએ તેમને ચૂંટણીમાં સમર્થન આપ્યું નથી. તેમને ડર હતો કે જો કોંગ્રેસ દિલ્હીમાં ઉભી રહેશે તો વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં મેદાન મારી જશે. આ જ કારણ છે કે બંને પક્ષના કાર્યકરો વચ્ચે સંકલન ન હોવાથી કોંગ્રેસને તેના હિસ્સાની ત્રણેય બેઠકો પર કારમી હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.

કોંગ્રેસના નેતા રાજેશ લિલોઠીયાએ કહ્યું કે, પાર્ટીના ઘણા નેતાઓ આમ આદમી પાર્ટી સાથે ગઠબંધનને લઈને બેચેન હતા. તેમનું માનવું હતું કે કોંગ્રેસે એકલા હાથે ચૂંટણી લડવી જોઈએ અને કેજરીવાલના ભ્રષ્ટાચારનો બોજ પોતાના ખભા પર ઉઠાવવો જોઈએ નહીં. પરંતુ 'મોટા લક્ષ્યાંકો'ને ધ્યાનમાં રાખીને ચૂંટણી લડી રહેલા પક્ષે આખરે અન્ય રાજ્યોની જેમ દિલ્હીમાં પણ આમ આદમી પાર્ટી સાથે ચૂંટણી લડવાનું નક્કી કર્યું હતું. જો કે આનાથી તેને કોઈ ફાયદો થયો ન હતો. એકસાથે ચૂંટણી લડ્યા બાદ પણ બંને પક્ષો એક પણ બેઠક પર સફળતા મેળવી શક્યા નથી.
રાજેશ લીલોઠીયાએ કહ્યું કે, દેશભરના મુસ્લિમ અને દલિત મતદારોએ કોંગ્રેસ પ્રત્યે પોતાની વફાદારી બતાવી છે. તેમની અંદર એવી લાગણી પ્રબળ બની છે કે દેશમાં ધર્મનિરપેક્ષતા અને ભાઈચારાને જો કોઈ બચાવી શકે છે તો તે માત્ર કોંગ્રેસ છે. દલિત સમુદાય ખૂબ જ આશંકિત હતો કે ભાજપને સત્તામાં પૂર્ણ બહુમતી મળ્યા બાદ દેશના બંધારણમાં ફેરફાર થઈ શકે છે. તેથી તેણે તેમની તમામ શક્તિથી કોંગ્રેસને ટેકો આપ્યો અને સમગ્ર દેશમાં ભાજપને હરાવવાનું કામ કર્યું. હવે કોંગ્રેસ આ બે મુખ્ય મતદાર વર્ગને પોતાની સાથે લઈને અન્ય સમુદાયોના લોકોને પણ આકર્ષવાનું કામ કરશે. કોંગ્રેસ નેતાએ વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો કે પાર્ટી ફરી એકવાર દિલ્હીમાં મજબૂત વાપસી કરવામાં સફળ રહેશે.

કોંગ્રેસની સંપૂર્ણ આશા મુસ્લિમ અને દલિત મતદારોના સમર્થન પર ટકી છે. મુસ્લિમ મતદારો દેશભરમાં વ્યૂહાત્મક મતદાન માટે જાણીતા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે મુસ્લિમ મતદારો એવા રાજકીય પક્ષને જ મત આપે છે જે ભાજપને હરાવવાની સ્થિતિમાં હોય. આવી સ્થિતિમાં, દિલ્હીમાં છેલ્લી ત્રણ લોકસભા ચૂંટણી અને ત્રણ વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં શૂન્ય પર અટવાયેલી કોંગ્રેસને મુસ્લિમ મતદારો કેમ મત આપશે તે સમજવું મુશ્કેલ છે.

આ પણ વાંચોઃ અમે સત્તામાં આવીશું તો અનામતની 50 ટકા મર્યાદા હટાવીશુંઃ રાહુલ ગાંધી

મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનની ચૂંટણીમાં પણ કોંગ્રેસે આ વોટબેંક પર ભરોસો રાખ્યો હતો, તેનો તેને ચોક્કસ ફાયદો થયો હતો અને ૨૫૦ સીટ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનમાં તેના નવ ઉમેદવારો ૧૧.૬૮ ટકા મતો સાથે જીત્યા હતા. પરંતુ મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં મુસ્લિમ મતદારોએ આમ આદમી પાર્ટીને જ સમર્થન આપ્યું હતું. આવી સ્થિતિમાં આ વખતે વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં તેઓ કોને સમર્થન આપશે તે જોવું રહ્યું. તેવી જ રીતે દલિત સમાજના મતદારો પણ દિલ્હીમાં સામાન્ય માણસમાં વિશ્વાસ વ્યક્ત કરી રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસ માટે પોતાની જૂની વોટ બેંકને એકસાથે લાવવી ખૂબ જ પડકારજનક સાબિત થવાનું છે.

તેમ છતાં એટલું તો સ્પષ્ટ લાગે છે કે, કૉંગ્રેસે હવે દેશભરમાં ફરી બેઠાં થવા માટે દલિતો, આદિવાસીઓ અને મુસ્લિમોનો સહારો લેવાનું નક્કી કર્યું છે. એટલે જ રાહુલ ગાંધી સહિતના તેના નેતાઓ સતત હાથમાં બંધારણની કોપી લઈને ફરે છે. તેની સાથે એ પણ એટલું જ સાચું છે કે, જ્યારે મલાઈદાર હોદ્દાઓ વહેંચવાના આવે ત્યારે આ જ કોંગ્રેસ ભાજપની જેમ સવર્ણોની પાર્ટી બની જાય છે અને દલિતો, આદિવાસીઓ અને મુસ્લિમોને સાઈડલાઈન કરી દે છે. આ સવર્ણ માનસિકતા ડો. આંબેડકર અને માન્યવર કાંશીરામ સારી રીતે સમજી ગયા હતા. તેથી જ તેમણે બહુજન સમાજનો પોતાનો રાજકીય પક્ષ મજબૂત કરવા પર ફોકસ કર્યું હતું.

આગળ વાંચોઃ 2013 પછી દલિતો, આદિવાસીઓ પરના ગુનાઓમાં 46 અને 48 ટકાનો વધારો થયો