મહારાષ્ટ્રમાં દરેક પક્ષોને OBC મતો જોઈએ છે પણ OBC સીએમ નહીં?

મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાની ચૂંટણી ભલે જાહેર ન થઈ હોય પરંતુ રાજકીય પક્ષો પોતપોતાના એજન્ડા નક્કી કરવામાં વ્યસ્ત છે. હવે એનસીપી ચીફ અને ડેપ્યુટી સીએમ અજિત પવાર પણ એ જ પીચ પર આવી ગયા છે જેના પર ઈન્ડિયા ગઠબંધન લોકસભા ચૂંટણી લડ્યું હતું અને સફળ થયું હતું. વિપક્ષી છાવણીમાં જોડાતા અજિત પવારે ગઈકાલે કહ્યું હતું કે જાતિ આધારિત વસ્તી ગણતરી એકવાર થવી જોઈએ. તે સામાન્ય વસ્તી ગણતરીની સાથે જ હાથ ધરવી જોઈએ, કારણ કે તેના દ્વારા આપણે આદિવાસીઓ, દલિત અને ઓબીસી સમાજની વસ્તી જાણી શકીશું.

અહીં એ યાદ રાખવું જોઈએ કે, મહારાષ્ટ્રમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીનો પ્રચાર વેગ પકડી રહી છે ત્યારે અજિત પવારે જાતિ ગણતરી હાથ ધરવાની વાત કરી છે. તેમણે કહ્યું કે, “જાતિની વસ્તી ગણતરી કરીને જ જાણી શકાશે કે કયા સમાજની વસ્તી કેટલી છે અને તેમની સ્થિતિ શું છે. આવું થવું જોઈએ કારણ કે દરેક વર્ગ પોતાના માટે નીતિઓ (અનામત) માંગે છે. તેથી, સચોટ ડેટા મેળવવાથી સરકારને નીતિઓ બનાવવામાં મદદ મળશે.” 

જાતિ ગણતરીના મુદ્દે ભાજપ મૌન છે અને અજિત પવાર અવાજ ઉઠાવે છે. આવી સ્થિતિમાં, આ અજીતની રાજકીય મજબૂરી છે કે પછી ચૂંટણીના દૃષ્ટિકોણથી તે સમજવું જરૂરી છે. કોંગ્રેસથી લઈને શરદ પવાર સુધીના નેતાઓએ ૨૦૨૪ની લોકસભા ચૂંટણીમાં જાતિની વસ્તી ગણતરીના મુદ્દાને આગળ કર્યો હતો. જેમાં ઈન્ડિયા ગઠબંધનની આ બંને પાર્ટીઓને ફાયદો થયો હતો. કોંગ્રેસ એક બેઠકથી વધીને ૧૩ પર પહોંચી ગઈ છે. શરદ પવારની પાર્ટીના ૮ સાંસદ બન્યા. ઈન્ડિયા ગઠબંધનના ત્રીજા ભાગીદાર ઉદ્ધવ ઠાકરેની શિવસેના (યુબીટી)ને પણ ૯ બેઠકો મળી છે. આ રીતે ઈન્ડિયા ગઠબંધન મહારાષ્ટ્રમાં ૩૦ બેઠકો જીતવામાં સફળ રહ્યું હતું.

આ પણ વાંચો: OBCની 6 જ્ઞાતિઓ માટે વપરાતા અપમાનજનક શબ્દ પર પ્રતિબંધ મૂકાયો

આ જ કારણ છે કે અજિત પવાર પણ જાતિ ગણતરીનો મુદ્દો ઉઠાવી રહ્યાં છે. તેમની પાર્ટીના અગ્રણી ઓબીસી નેતા છગન ભુજબળનો મુખ્ય એજન્ડા જાતિની વસ્તી ગણતરી છે. ભુજબળ સતત તેની માંગ કરી રહ્યા છે અને વિધાનસભાની ચૂંટણીના કારણે અજિત પણ આ મુદ્દાને ધારદાર બનાવવાની રણનીતિ બનાવી ચૂક્યા છે. આ રીતે, એક તરફ અજીતની વ્યૂહરચના વિપક્ષના નિવેદનનો સામનો કરવાની છે અને બીજી તરફ તેઓ તેમના ઓબીસી નેતાઓને આકર્ષવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.

જાતિની વસ્તી ગણતરીનો મુદ્દો અજિત પવારની મજબૂરી જ નહીં પણ જરૂરિયાત પણ છે. રાજ્યમાં લગભગ ૪૦ ટકા ઓબીસી વસ્તી છે. આમાં ઘણા સમાજો ભાજપની કોર વોટબેંક રહ્યા છે. ભાજપ પોતાની રાજકીય મજબૂરીને કારણે ભલે ચૂપ રહે, પરંતુ અજિત હવે આ મુદ્દા દ્વારા ઓબીસી વોટબેંક જીતવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યાં છે. રાજ્યમાં મરાઠાઓ ૩૧ ટકાથી વધુ છે જ્યારે ઓબીસી ૪૦ ટકાની નજીક છે, પરંતુ તેઓ ૩૫૬ પેટા જાતિઓમાં વહેંચાયેલા છે. અજિત આ બંને સમુદાયોને પોતાના પાલામાં લાવવાની વ્યૂહરચના પર કામ કરી રહ્યાં છે. ભાજપે મહારાષ્ટ્રમાં ઓબીસી સમુદાયને તેની તરફેણમાં લાવવા માટે માલી, ધનગર અને વણજારી જાતિના મતો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું હતું.

આ પણ વાંચો: ગુજરાતમાં OBC કમિશન શોભાના ગાંઠિયા જેવું, ફક્ત 1 સભ્યથી ચાલે છે!

તેનું નેતૃત્વ વસંતરાવ ભાગવતે ગોપીનાથ મુંડે, પ્રમોદ મહાજન, પાંડુરંગ ફંડકર, મહાદેવ શિવંકર અને અન્યોની મદદથી કર્યું હતું. મહારાષ્ટ્રના ઓબીસીમાં લોહાર, તેલી, માલી, ધનગર, ઘુમંતુ, કુણબી, બંજારા અને કુર્મી જેવી જ્ઞાતિઓ છે, જેઓ રાજકીય બાજી બનાવવા અને તોડવાની શક્તિ ધરાવે છે. ઓબીસી સમુદાયના લોકો કોલ્હાપુર, સાંગલી, સોલાપુર, પુણે, અકોલા, પરભણી, નાંદેડ અને યવતમાલ જિલ્લામાં રહે છે. રાજ્યની ૨૮૮ બેઠકોમાંથી લગભગ ૧૦૦ વિધાનસભા બેઠકો પર ઓબીસી સમુદાયનો પ્રભાવ છે. મહારાષ્ટ્રના રાજકારણ પર નજર કરીએ તો અહીં ૪૦ ટકા ઓબીસી વસ્તી હોવા છતાં મરાઠા વર્ચસ્વની રાજનીતિને કારણે તેઓ કોઈ ખાસ રાજકીય સ્થાન મેળવી શક્યા નથી. આ જ કારણ છે કે આજ સુધી રાજ્યમાં એક પણ ઓબીસી મુખ્યમંત્રી નથી બન્યો.

એક સમયે એકનાથ ખડસે અને વિનોદ તાવડે મહારાષ્ટ્રમાં ભારતીય જનતા પાર્ટીના સૌથી મોટા ઓબીસી ચહેરા તરીકે ઉભરી આવ્યા હતા. આ સિવાય કોંગ્રેસ અને એનસીપીમાં પણ ઘણા મોટા ઓબીસી નેતાઓ છે. અજિત પવાર પછી એનસીપીમાં છગન ભુજબળ નંબર ટુ છે જ્યારે કોંગ્રેસમાં નાના પટોલે જેવા નેતાઓ છે. આ રીતે, દરેકનો એજન્ડા ઓબીસી મતો પર છે, જેને હાંસલ કરવા માટે અજિત પવારે હવે ખુલ્લેઆમ જાતિ ગણતરીની માંગ વધારી છે. આવી સ્થિતિમાં જાતિ ગણતરીનું પગલું કેટલું અસરકારક સાબિત થાય છે તે જોવું રહ્યું.

આ પણ વાંચો: મરાઠાને OBC અનામતમાંથી ભાગ આપવાના વિરોધમાં છગન ભુજબળે શિંદે સરકારમાંથી રાજીનામું આપ્યું